Οι πόλεις ήταν πάντα συνυφασμένες με την καλλιτεχνική δημιουργία, χώροι ζωντανοί,πολύμορφοι, γεμάτοι ερεθίσματα, χώροι συνάντησης, εντάσεων, σύγκρουσης.
Τα τελευταία χρόνια στην Ευρώπη η τέχνη και ο πολιτισμός αντιμετωπίζονται ως εργαλεία των τοπικών αρχών στο πλαίσιο του«ανταγωνισμού τωνπόλεων», με στόχο την προσέλκυση επενδύσεων.Η νέα βιομηχανία της τέχνης απαιτεί μεγάλα έργα πολιτισμού, διοργάνωση μεγάλων γεγονότων και θεαμάτων…
Έτσι το Ηράκλειο πορεύεται και στον πολιτισμό χωρίς ΟΡΑΜΑ. Χωρίς σχεδιασμό για την ανάπτυξή του. Παρά την πολιτιστική ιστορία και κληρονομιά της πόλης, παρά τις πλούσιες ερασιτεχνικές ή επαγγελματικές πρωτοβουλίες και δράσεις το τελευταίο διάστημα η καλλιτεχνική δημιουργία έχει δώσει τη θέση της στην στρατηγική «ευπρεπισμού» και διαφημιστικής προώθησης της πόλης, υπερπαραγωγές στήνονται σε κεντρικές πλατείες, «μέρες μουσικής» και συναυλίες με «ονόματα»… Στην «κοινωνία του θεάματος» η τέχνη αποτελεί εμπόρευμα, η πόλη μια οθόνη και εμείς, οι κάτοικοι, απλοί παρατηρητές.
Προφανώς, η προσφορά αισθητικής παραγωγής στο δημόσιο χώρο, που να είναι προσβάσιμη από όλους, έχει τη σημασία της. Όμως μια δημοτική αρχή δεν θα έπρεπε απλώς να αναπαράγει τις κυρίαρχες νόρμες της εμπορευματικής τέχνης και τουθεάματος.
Σήμερα, χρειάζεται να ανοίξουν περισσότεροι δημόσιοι χώροι, όπου οι δημιουργοί διαφορετικών καλλιτεχνικών μορφών θα μπορούν να προβάλουν το έργο τους. Δημόσια και δημοτικά κτίρια που παραμένουν κλειστά και ερημώνουν μπορούν να μετατραπούν σε πολιτιστικούς χώρους που θα λειτουργούν ανεξάρτητα από τις δεσμεύσεις της αγοράς και θα στηρίζουν νέους δημιουργούς, που δεν έχουν ακόμα καταξιωθεί στο ισχύον σύστημα αξιοποίησης της τέχνης, χώροι για την ελεύθερη έκφραση της νεανικής και ερασιτεχνικής δημιουργικότητας και τωννέων μορφών τέχνης.
Επιπλέον, έχει σημασία τα όποια δρώμενα και δραστηριότητες που χρηματοδοτεί ή διοργανώνειο Δήμος να «μετακομίσουν» από το εμπορικό κέντρο και τις τουριστικές διαδρομές και να διαχυθούν στις γειτονιές. Έτσι μόνο η τέχνη θα μπορούσε να γίνει εργαλείο επικοινωνίας και να προσεγγίσει την καθημερινότητα των κατοίκων του Ηρακλείου, Ελλήνων και μεταναστών. Η «από τακάτω» πολιτιστική δημιουργία μπορεί να συμβάλει στην ορατότητα των αποκλεισμένων ομάδων αυτή ςτης πόλης.
Τα ανοιχτά επιτυχημένα πειράματα που έχουν συμβε κατά καιρούς δείχνουν την ανάγκη που υπάρχει για χώρους συλλογικής δημιουργικότητας σε κάθε γειτονιά. Ας αναζητήσουμε και άλλες ρωγμές στο χώρο της πόλης για τη μετατροπή της καθημερινής ζωής σε πεδίο πειραματισμού και δημιουργικής έκφρασης.
Σαράντα χρόνια μετά τον εξεγερτικό Μάη του 1968 ανακαλούμε εκείνους που επιζητούσαν τον εκδημοκρατισμό των τεχνών, την επανενοποίηση και παγκοσμιοποίηση της υψηλής και της λαϊκής κουλτούρας, και την αισθητική ρήξη που θα οδηγούσε στον ριζικό μετασχηματισμό της πόλης, μετατρέποντας το βάναυσο αστικό τοπίο σε μία αλληλουχία από ευχάριστες και ενδιαφέρουσες ατμόσφαιρες.
Λευτέρης Νομικός
