Του Γιάννη Τσικανδυλάκη*

Φίλες και φίλοι καλησπέρα,

Αφού ευχαριστήσω την οργανωτική επιτροπή για την πρόσκληση, θα ζητήσω για 10΄ λεπτά την προσοχή σας, να σας αναλύσω, από την πλευρά των φαρμακοποιών:

α) Τι συμβαίνει σήμερα με την φαρμακευτική περίθαλψη του Ελληνικού λαού.

β) Τι πιστεύουμε ότι θα συμβεί στο μέλλον. Εάν συνεχιστεί η ίδια πολιτική κατάσταση και γ) Τι πρέπει να αλλάξει κατά τη γνώμη μας, “ούτως ώστε ο Έλληνας πολίτης, να έχει πρόσβαση στο κοινωνικό αγαθό, που λέγετε φάρμακο”.

Πριν από όλα όμως, θα μου επιτρέψετε να κάνω μια μικρή ιστορική αναδρομή σχετικά με το φάρμακο, ξεκινώντας από το 1981 και μετά.

Ξεκινάω από το 1981, γιατί μέχρι τότε το μεγαλύτερο κομμάτι, του ελληνικού λαού ήταν ανασφάλιστο και άρα πρόσβαση στο φάρμακο δεν είχε. Το 1981 με την δημιουργία του ΕΣΥ και την προμήθεια με βιβλιάρια υγείας, στο σύνολο του Ελληνικού λαού (όσοι δεν είχαν τη δυνατότητα ασφάλισης (Σε ΙΚΑ ή αυτασφάλιση) εφοδιάστηκαν με βιβλιάρια του ΟΓΑ και δυστυχώς μαζί και την δυνατότητα να προμηθεύονται τα φάρμακα τους, οι έλληνες ασθενείς και λέω δυστυχώς, γιατί έτσι άρχισε και το πάρτι με τα φάρμακα.

Αφ’ ενός μεν στα αγροτικά κυρίως ιατρεία, όπου οι ασθενείς έφευγαν με σακούλες φαρμάκων, μια και για τους περισσότερους δεν υπήρχε και συμμετοχή και αυτό είχε ως αποτέλεσμα την κακή χρήση των φαρμάκων και μια κοινωνία εξαρτημένη από το φάρμακο και ειδικά τα αντιβιοτικά και σε αυτό βοηθήσαμε, όλοι σχεδόν οι εμπλεκόμενοι στο χώρο της υγείας, με ελάχιστες εξαιρέσεις, που χαρακτηρίζονται και γραφικοί το λιγότερο και ενώ υπήρχε η δυνατότητα, να αποκτήσει ο έλληνας πολίτης παιδεία, στη χρήση των φαρμάκων. Αντιθέτως δημιουργήσαμε πολίτες που με το παραμικρό επισκέπτονται τα φαρμακεία και αυτό που μόνιμα σχεδόν ζητάνε είναι ‘αντιβίωση και παυσίπονα’.

Όμως το μεγάλο φαγοπότι που έγινε και που εξακολουθεί και σήμερα σε μικρότερη κλίμακα, ανάμεσα στις εταιρίες, στον Ε.Ο.Φ, στο Υπουργείο Υγείας και στο Υπουργείο Ανάπτυξης, που ήταν και που συνεχίζει να είναι υπεύθυνο, για τις τιμές των φαρμάκων. Υπήρχε μία υπουργική απόφαση που αφορούσε την κοστολόγηση των φαρμάκων και που ανέφερε, πως για ένα φάρμακο όταν η παραγωγός εταιρία, ή η εταιρία που το αντιπροσωπεύει στην Ελλάδα, όταν κατέθετε το φάκελο για να πάρει έγκριση στην Ελλάδα, ζητούσε και την τιμή πώλησης αυτού (όπως την όριζε όμως η εταιρία) που πάντα μα πάντα ήταν υπερτιμολογημένη. Πολλές φορές 3 και 4 φορές πάνω από την πραγματική του αξία. Εάν τώρα η αρμόδια επιτροπή του Ε.Ο.Φ. και του υπουργείου, δεν συνεδρίαζε για να εξετάσει το φάκελο, εντός 3 μηνών, τότε το φάρμακο κυκλοφορούσε κανονικά και με την τιμή που ζητούσε η εταιρία και ότου θαύματος, ποτέ ή σχεδόν ποτέ η επιτροπή δεν προλάβαινε εντός των συγκεκριμένων ορίων να συνεδριάσει με τα αποτελέσματα κατανοητά σε όλους σας.

Υπήρχε και μία άλλη εγκύκλιος, που έλεγε ότι εάν μία εταιρία, εκπροσωπεί 10 φάρμακα, γίνονταν μία αύξηση 10%, αυτό μπορούσε να υπολογίσει , την αύξηση του 10% στο σύνολο των φαρμάκων που εκπροσωπούσε (και εάν αυτά τα 10 άξιζαν 1000δρχ με την αύξηση του 10% έπαιρνε μία αύξηση 100δρχ. αυτή δεν την μοίραζε ισόποσα, αλλά μπορούσε να βάλει 90δρχ στο φάρμακο που είχε την μεγαλύτερη κίνηση και από 1δρχ στα υπόλοιπα 9.) Έτσι φτάναμε στην περίπτωση που ενώ η τιμή της δραστική ουσία ενός φαρμάκου μειωνόταν η τιμή του φαρμάκου αυξανόταν στο διπλάσιο και δυστυχώς αυτό το πάρτι συνεχίστηκε μέχρι το 1998, όπου με παρέμβαση της τότε κυβέρνησης Σημίτη, είχαμε ανακοστολόγηση όλων των φαρμάκων ‘ παίρνοντας τον μέσο όρο των 3 φθηνότερων της ευρωπαϊκής ένωσης των 15.

Μπορώ να μιλώ επί ώρες για όλα αυτά τα τραγελαφικά που έγιναν εκείνη την περίοδο. Δυστυχώς όμως σε ένα κράτος που δεν βάζει κανόνες, αλλά ακόμα χειρότερα και όταν τους βάζει, δεν τους τηρεί, δημιουργούμε τέτοια τερατώδη φαινόμενα που κάνουν τους πλούσιους πλουσιότερους, του ενδιάμεσους ιατρούς και φαρμακοποιούς να ζουν σε μία εικονική πραγματικότητα – τον έλληνα ασθενή κακό χρήστη των φαρμάκων και πολλές φορές εξαρτημένο από αυτό και τα ασφαλιστικά ταμεία να αιμορραγούν, σπαταλώντας άσκοπα και άδικα δεκάδες εκατομμύρια. Ήρθαν βέβαια μετά το χρηματιστήριο του Σημίτη – τα τοξικά ομόλογα του Καραμανλή – βάλτε και το κούρεμα με το psi, να δώσουν στα ασφαλιστικά ταμεία την χαριστική βολή, με αποτέλεσμα να έχουν ή καλύτερα να μην έχουν, παρά ελάχιστο χρόνο ζωής.

Και με ετούτα και με τα άλλα που λέει και ο τιμοσοχος λαός, φτάσαμε στο έτος 2014 (ανάμεσα σε τρία μνημόνια, επιτρέψτε μου να πιστεύω ότι το πολυνομοσχέδιο που ψηφίστηκε πριν από ένα περίπου μήνα είναι το τρίτο μνημόνιο) να έχουμε 26,5% ανεργία και πάνω από 1500000 ανασφάλιστους. Οι περισσότεροι εξ αυτών να εξυπηρετούνται από τα κοινωνικά δίκτυα που οργάνωσε, η ίδια η κοινωνία με την μορφή κοινωνικών ιατρείων, κοινωνικών φαρμακείων, κοινωνικών παντοπωλείων κλπ και ευτυχώς δεν είναι ΜΚΟ (μη κυβερνητικές οργανώσεις) και δεν χρηματοδοτούνται από την πολιτεία αλλά, ‘ευτυχώς βασίζονται’ στην κοινωνική προσφορά των συμπολιτών μας. Βέβαια παρά τις καλές προθέσεις και την πραγματικά αξιόλογη προσπάθεια όλων αυτών των συμπολιτών μας, όχι μόνο δεν μπορούμε να καλύψουμε το πρόβλημα, αλλά το μόνο που κάνουμε, είναι να το σκεπάζουμε κάτω από το χαλί.

Δυστυχώς φίλες και φίλοι, και παρά τις στομφώδεις δηλώσεις , του λαλίστατου, πλην όμως αρκετά επικίνδυνου υπουργού υγείας κ. Γεωργιάδη και του συμπατριώτη μας ‘τρομάρα να του ρθει’ κ. Χατζηδάκη, πλέων η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη έχει γίνει ‘από κοινωνικό αγαθό’ για τον έλληνα πολίτη ‘ταξική’.

Θα μου επιτρέψετε να ασχοληθώ με το θέμα φάρμακα, μια και ο Γ Φραντζέσκος ανέλυσε το θέμα ιατρική περίθαλψη. Εγώ λοιπόν θα προσπαθήσω με στοιχεία να σας αποδείξω γιατί η υγεία είναι ταξική. Κατ αρχήν η φαρμακευτική δαπάνη έχει περιοριστεί στο 1800000, γεγονός που αναγκάζει τους αρμόδιους να καταφεύγουν σε τεχνάσματα για να πετύχουν τα νούμερα που τους έχουν επιβάλει και έτσι να είναι αρεστοί στα αφεντικά τους. Δεν ήμουνα σύμφωνος με την αλόγιστη χρήση φαρμάκων, ούτε όμως και τώρα που αναγκάζουν τον έλληνα ασθενή να πληρώνει τεράστια ποσά, είτε ως διαφορά από την τιμή (αναφοράς ή ασφαλείας) με την πραγματική τιμή του φαρμάκου, είτε γιατί ένας μεγάλος αριθμός φαρμάκων πλέων δεν χορηγείται με ιατρική συνταγή, γιατί έχει χαρακτηριστεί, σαν ΜΥΣΥΦΑ.

Θέλω να σας εξηγήσω τι σημαίνει η διαφορά μεταξύ της τιμής του φαρμάκου του γενόσημου και της τιμής αναφοράς (ή τιμής ασφαλείας). Όπως καταλαβαίνεται, δεν έχει σημασία εάν το φάρμακο που θα επιλέξει ο ασθενής είναι πρωτότυπο ή είναι γενόσημο, αλλά ποια είναι η διαφορά της αξίας του με την τιμή αναφοράς. Έχουμε λοιπόν το φαινόμενο με 0% συμμετοχή ο ασθενής να πληρώνει 10-20-30 ευρώ διαφορά. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να μην λείπουν ούτε τα ευτράπελα και επικίνδυνα περιστατικά στα φαρμακεία μια και ο ασθενής πιστεύει ότι για όλα αυτά ευθύνεται ο φαρμακοποιός. Επίσης έχει εμφανιστεί το φαινόμενο οι ασθενείς να μην παίρνουν πλέον τα φάρμακα τους, αδυνατώντας να πληρώσουν τη διαφορά ή κάνουν επιλογή σε αυτά που θα πάρουν, με ότι αυτό συνεπάγεται. Όπως σας έλεγα και προηγουμένως, η πρόσβαση του ασθενή στο φάρμακο είναι πλέον ταξική, γιατί μην μου πείτε φίλες και φίλοι ένα συνταξιούχος 500 ή 600 ευρώ και ένας εργαζόμενος με το σημερινό μισθό έχει δυνατότητα να έχει πρόσβαση στο φάρμακο. Εννοείτε βέβαια ότι δεν μιλάμε για τα φάρμακα νέας τεχνολογίας, που αυτά ειδικά, θα απευθύνονται μόνο στους λίγους και εκλεκτούς.

Την ίδια στιγμή με το πολυνομοσχέδιο – μνημόνιο 3, το οποίο ψήφισαν πριν από ένα μήνα, φάρμακα θα μπορούν πλέον να βρίσκουν οι ασθενείς στα S/M , στα βενζινάδικα, στα κρεοπωλεία, αρκεί να διαθέτουν 5 τ.μ. ( ναι τόσα χρειάζονται πλέον) και να είναι με σήμανση ο χώρος, ότι στο συγκεκριμένο σημείο, πωλούνται φάρμακα. Καταργεί επίσης κάθε έννοια ωραρίου μια και ο κάθε φαρμακοποιός μπορεί να ανοίγει και να κλείνει ότι ώρα θέλει ( κατακτήσεις χρόνων που πληρώθηκαν με αίμα και αγώνες και αφορούσαν 5 ημέρες και 40ώρες εργασίας, πάνε περίπατο.) διότι έτσι κατά τους δύο λαοφιλείς κ. Γεωργιάδη και κ. Χατζιδάκη θα πετύχουμε ανάπτυξη ( με συγχωρείτε αλλά, το άλλο με τον Τοτό το ξέρετε;) και ότου θαύματος, αυτός ο καλός άνθρωπος και χριστιανός κ. Χατζιδάκη, που ήθελε να δώσει φθηνό φάρμακο στον έλληνα πολίτη σημειωτέο ότι έχουμε πλέον το φθηνότερο ‘ποιοτικό φάρμακο στην Ευρώπη’ με το μνημόνιο 3, οι τιμές των φαρμάκων θα διαμορφώνονται ή προς τα πάνω ή προς τα κάτω , ανάλογα με τα συμφέροντα και τη βούληση των εταιριών. Καταλαβαίνετε λοιπόν πως εάν δεν αλλάξει ριζικά η πολιτική που αφορά το φάρμακο τότε πραγματικά θα ισχύει η λαϊκή ρήση ‘ότι το φάρμακο έχει γίνει πλέον φαρμάκι στην τιμή.’ Γιατί μην απατάστε, γιατί σε λίγο καιρό τα φαρμακεία της γειτονιάς, αυτά που τόσα χρόνια με τις παθογένειες που κουβαλούσανε προσφέραμε σε μεγάλο βαθμό πρωτοβάθμια περίθαλψη στον ελληνικό λαό, δίναμε συμβουλές, κατευθύναμε τους ασθενείς στους σωστούς ιατρούς, επιδέναμε τραύματα, κάναμε αλλαγές, ενέσεις, (με μεγάλη αποσυμφόρηση σε ΕΟΠΥΥ και νοσοκομεία και όλα αυτά δωρεάν. Δίναμε το δανικό φάρμακο, σε λίγο καιρό δεν θα υπάρχει. Οι μελετητές και οι αναλύσεις που έχουν γίνει, μιλάνε για ένα 30% κλείσιμο φαρμακείων μέσα στο 2014 και πάμε περαιτέρω, μια και είναι σίγουρο ότι δεν θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε τον ανταγωνισμό. Εμείς θα προστεθούμε στο ποσοστό ανεργίας το οποίο από 25,6% θ γίνει 26,6%. Αλλά τελικά αυτός που θα πληρώσει το μάρμαρο είναι ο έλληνας ασθενής που μέχρι σήμερα είχε πρόσβαση στο μικρομεσαίο ελληνικό φαρμακείο, που ειδικά στην επαρχεία που σε πολλές περιπτώσεις λειτουργεί και ως ιατρείο, τις περισσότερες ημέρες της εβδομάδας ή και για μήνες όταν δεν υπάρχει αγροτικός ιατρός. Τελειώνοντας θα ήθελα να αναφερθώ σε ορισμένες προτάσεις τις οποίες η πολιτεία καλά θα κάνει να τις ακούσει. Δεν θα αυξήσει τη φαρμακευτική δαπάνη, θα την εξορθολογήσει, γιατί το φάρμακο είναι κοινωνικό αγαθό και πρέπει να συνεχίσει να είναι και να διακινείται δια χειρός φαρμακοποιού.

1. η ηλεκτρονική συνταγογράφηση βελτίωσε λίγο την κατάσταση, αλλά δεν έλυσε το πρόβλημα της διαπλοκής και της γραφειοκρατίας και κατά συνέπεια την αποτελεσματικότητα της φαρμακευτικής περίθαλψης. Μόνο η κάρτα υγείας (μην μου πείτε για προσωπικά δεδομένα) μπορεί να λύσει το πρόβλημα δίνοντας τη δυνατότητα στους λειτουργούς υγείας, ο κάθε ένας να έχει πρόσβαση στο αντικείμενο του, την ίδια στιγμή μειώνουμε το κόστος επισκέψεως στον ιατρό, για χρόνια πάσχοντες ασθενείς, καθώς και μπορούμε να έχουμε συνταγές 5 και 6 μηνών χωρίς ο ασθενής να πηγαίνει κάθε μήνα στον ιατρό και να πληρώνει ένα σεβαστό ποσό για να παίρνει τις συνταγές που του χρειάζονται.
2. θεραπευτικά πρωτόκολλα (οι υγειονομικοί καταλαβαίνουν τη σημαίνει αυτό) για όλου τους άλλους θα πω ότι ο ασθενής θα ξεκινήσει βάση της ασθένειας που έχει με ένα συγκεκριμένο φαρμακευτικό σχήμα, δοκιμασμένο και συνήθως φθηνό, εάν ανταποκρίνεται θα συνεχίσει με αυτό, χωρίς να αλλάζει κάθε μήνα φάρμακα και αγωγές με ότι αυτό συνεπάγετε.
3. ημερήσια δόση, που σημαίνει απλά ότι μπορεί και πρέπει να κυκλοφορούν και στην Ελλάδα χύμα φάρμακα, ούτως ώστε για μία θεραπεία 1-2 ημερών να μην χρειάζεται ο ασθενής (ασφαλιστικός φορέας) φάρμακα των 30 δισκίων και μετά να καταλήγουν στα σκουπίδια, στα πηγάδια και να μολύνουν τον υδροφόρο ορίζοντα.
4. δημιουργία του θεσμού του οικογενειακού ιατρού, που θα είναι αυτός που θα επισκέπτεται κατ αρχήν ο ασθενής και από εκεί θα τον κατευθύνει εάν χρειαστεί σε άλλο ιατρό ή στο νοσοκομείο.
5. ενίσχυση της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας – έχουμε καλό ποιοτικό, σε μεγάλο βαθμό φάρμακο, (και να μην καταλήξουμε σε λύσεις Μαλαισίας, Ινδονησίας και ακόμα χειρότερα Ισραήλ χάνοντας έτσι θέσεις εργασίας, θα μειωθούν οι εξαγωγές που γίνονται και ο έλληνας πολίτης δεν θα παίρνει φάρμακο αμφιβόλου ποιότητας.
6. εκπαίδευση του έλληνα πολίτη στη χρήση των φαρμάκων (η σωστή χρήση των φαρμάκων θα μειώσει τη φαρμακευτική δαπάνη) πρόληψη και όχι θεραπεία. (η πρόληψη κοστίζει λιγότερο από τη θεραπεία)
7. ανακοστολόγηση της τιμής των φαρμάκων από την αρχή.

Σας ανέφερα μερικές απλές αλλά σημαντικές κατά τη γνώμη μας προτάσεις , υπάρχουν και άλλες) που σίγουρα θα μειώσουν τη φαρμακευτική δαπάνη, αλλά την ίδια στιγμή θα συνεχίσει ο κάθε ένας από εμάς να έχει πρόσβαση στο φάρμακο του.

* Ο Γιάννης Τσικανδυλάκης είναι φαρμακοποιός, πρόεδρος του Φαρμακευτικού Συλλόγου Ηρακλείου